Kabak kemane, Türk halk müziğinde kullanılan geleneksel telli bir çalgıdır. Keman ailesine ait olan çalgının gövdesi kabaktan yapılmıştır. Bu gövdenin üzerine gerilmiş ince teller yay ile çalınarak ses üretir. Kabak kemane genellikle Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde çalınır ve halk müziği icralarında sıklıkla kullanılır. Hızlı parmak hareketleri ve ince teller üzerindeki yayların çıkardığı karakteristik ses ile tanınır. Kabak kemane, icracının duygusal ve teknik becerilerini yansıtan kendine özgü tınıya sahip bir çalgıdır. Türk müziğinin köklü geçmişinden gelen bu çalgı, Türk kültürünün bir parçası olarak değerini halen korumaktadır.
Kabak kemane nasıl yapılır?
Kabaktan kabak kemanesi nasıl yapılır sorusuna cevap olarak: Kabak boğumunun altından yukarı bakacak şekilde kesilerek üzerine kalp zarı veya deri yerleştirilir. Daha sonra sap (gövde) balkabağına monte edilir. Kemanın başlangıçta üç teli vardı ve daha sonra daha geniş bir ses yaratmak için dördüncü bir tel eklendi. Bal kabağının çapının büyük ya da küçük olması sesin yüksek ya da alçak çıkmasına neden olacaktır. İki eşik (üst ve alt eşik) arasındaki mesafe normalde 32-33 cm uzunluğunda olmalıdır.
Ancak yüzeyin az ya da çok gergin olması bu mesafenin değişmesinde etkendir. Şu anda kemanda normal teller (çelik ve iplik) kullanılmaktadır. Ancak kemanın doğal yapısına uygun keman telleri de kullanılabilir. Saz, at kınından yapılan yay ile çalınır. Kaliteli ve yüksek ses elde etmek için saça reçine uygulanır.
Kayık kısmı genellikle balkabağından yapılır.
Kabak kemanı genellikle ahşaptan, sapı ise sert ağaçtan yapılır. Gövde kısmının altında ahşap veya metalden yapılmış bir şaft bulunmaktadır. Bu mil dizin üzerine yerleştirilir ve alet sağa sola hareket eder. Yay, atın kuyruk kıllarının bir sopanın bir ucundan diğer ucuna bağlanmasıyla yapılır. Önceleri kabak kemanına "Beam" adı verilen bağırsaklardan yapılmış bir tel bağlanırken günümüzde metal tel kullanılmaktadır.
Bu enstrüman perdesiz bir enstrümandır ve her türlü kromatik ses kolaylıkla elde edilebilir. Sesi uzun çalma özelliğine sahip olup Legato, Staccato ve Pizzicato olarak çalınabilmektedir. Bu nedenle yapımında kullanılan malzemenin dikkatli seçilmesi gerekmektedir. Çünkü kemanın görünüşünün ve sesinin çok iyi olması gerekir. Çoğu insanın sıradan bir müzik aleti olarak gördüğü bu enstrüman, aslında tüm müzik aletiyle karşılaştırıldığında tamamen sıra dışıdır. Yapımı çok eskilere dayansa da ilgi çekici bir müzik aleti olma özelliğini kaybetmez.
Kabak kemane hangi yörenin çalgısıdır?
Kabak kemanı Türk halk müziğinde önemli yeri olan geleneksel bir çalgıdır. Özellikle Türkiye'nin doğu bölgeleri ve Anadolu'nun çeşitli bölgelerinde yaygın olarak oynanmaktadır. Kabak kemanı özellikle Doğu Anadolu Bölgesi'nde, örneğin Erzurum, Kars, Ağrı, Ardahan gibi illerde sıklıkla kullanılan bir çalgıdır. Kültürel etkileşim ve zengin halk müziği geleneği nedeniyle bu bölgelerdeki yerel müzik icraları ve festivallerde önemli bir yere sahiptir. Bu bölgelerde yaşayan insanlar müziğin kendine özgü sesini ve duygusunu ifade etme olanağına sahiptir. Kabak kemane, özellikle göller bölgesinde yerel müzik kültürünün önemli bir parçası olup, Türk halk müziğinin zengin mirasını taşıyan bir çalgıdır.
